بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه: ما با پدیده جهل مواجه هستیم،برخی تازه بلوغ فکر میکنند هرجا درمورد راوی کلمه “ضعیف” آمده باشد دیگر فصل الخطاب محسوب میشود وپرونده آن مختومه اعلام میشود ! این جهالت محض است،زیرا اگر کسی رجال شناس باشد میداند ڪه باید قول جارح ومعدّل را بر اساس مبانی سنجید چون قاعده مقدّم بر تطبیق است .
در سابق روایت شریف ومعتبر عیسی بن المستفاد در اثبات شهادت حضرت زهرا﴿؏﴾ را مطرح کرده بودیم﴿اینجا﴾ وصحّت آن را نیز احراز کردیم.

جرح های وارد بر عیسی بن المستفاد بر دو قسمت است :
1. جرح کتاب منسوب به ابن الغضائری
2. جرح معتمدین بر ابن الغضائری
که هردو مردود هستند چون انتساب کتاب به ابن الغضائری ثابت نیست،بنابراین لازم به بحث در این خصوص نیست.یا برخی جرح ها از متأخرین هستند ودرمقام تعارض حجیّ ت ندارند . عیسى بن المستفاد أبو موسى «: گفتیم که شیخ نجاشۍ در مورد عیسۍ بن المستفاد گفته است البجلی..ولم یکن بذاک ،له کتاب الوصیه »

رجال نجاشۍ ج: ۱ ص: ۲۹۷

برای نفی حد اعلۍ است ونه برای نفی صفت،لذا صفت وثاقت یا مدح را  “ولم یکن بذاک ” عبارت برای راوی اثبات میکند .
جهت استشهاد کلام برخی از عظام رجالیّون را ذکر میکنیم که از سخن نجاشی مدح وتوثیق را استنباط کردند

❶ وحید بهبهانی : وان کان فیه نوع وثوق من قبیل قولهم لیس بذاک الثقه ولعل هذا هو الظاهر فیشعر على نوع مدح

 الفوائد الرجالیه ج: ۱ ص: ۴۳

❷ مشکینی اردبیلی: قولهم لیس بذاک فهل هو ذم أو توثیق بأن یکون المراد أنه لیس بمرتبه کمال الوثوق و أصل الوثوق موجود أو مجمل وجوه أقربها الأخیر

وجیزه فی علم الرجال ج: ۱ ص: ۸۱

❸ابوعلی حائری قولهم: لیس بذاک الثقه، و لعلّ هذا هو الظاهر، فیشعر الى نوع مدح

منتهى المقال ج: ۱ ص: ۱۳۱۵

و همچنین فرمود : لم یکن بذاک، على المدح أقرب منه إلى الذم
منتهى المقال ج: ۱ ص: ۲۸۶

❹ استرآبادی :لیس بحیث یوثق به وثوقا تامّا و ان کان فیه نوع وثوق، من قبیل قولهم: لیس بذاک  الثقه، و لعلّ هذا هو الظاهر، فیشعر على نوع مدح

منهج المقال ج: ۱ ص: ۱۳۶

❺  علامه مامقانی : وأما قولهم: لیس بذلک الثقه، و… نحوه ، فلا یخلو من إشعار مدح ما، فتدبر

 مقباس الهدایه ج: ۲ ص: ۳۰۲

❻ شیخ علی خاقانی: لیس بحیث یوثق به وثوقا تاما و ان کان فیه نوع وثوق، من قبیل قولهم: لیس بذاک الثقه، و لعل هذا هو الظاهر فیشعر على نوع مدح، فتامل .

رجال الخاقانى ج: ۳ ص: ۴۳

❼ حائری اصفهانی : لیس بحیث یوثق به وثوقا تاما و الکل محتمل و لعل الثّانی أقرب

الفصول الغرویه ج: ۱ ص: ۳۰۴

❽ابوالقاسم نراقی: بل لا یبعد دلاله ذلک على نوع مدح، یعنی لیس بحیث یوثق به وثوقاً تامّاً و إن کان فیه وثوق فی الجمله

شعب المقال ج: ۱ ص: ۳۶

❾ الکاظمی : وکذا قولهم: لیس بذاک ، فإنه ربما غد قدحا، وأنت تعلم أنها أکثر ما یستعمل فی نفی المرتبه العلیا ، کما یقال : لیس بذاک الثقه، ولیس بذاک الوجه، ولیس بذاک البعید ، فکأن فیه نوع مدح

عده الرجال ج: ۱ ص: ۶۴

شیخ قیس عطار بعد از بررسۍ کل اقوال راجع به عیسی بن المستفاد به این نتیجه میرسد :

من کلّ ذلک نستنتج أنّ عیسى بن المستفاد إمامی ممدوح بدلاله الالتزام من صریح الأقوال المتقدّمه على أقلّ تقدیر ، وإلاّ فعلى التقدیر الحسن هو ممدوح بالألفاظ القریبه من الصراحه ؛ لما علمت من أنّ قولهم “لم یکن بذاک ” یساوی قولهم : ” لم یکن بذاک الثقه العظیم”

از همه اینها نتیجه میگیریم که عیسی بن المستفاد امامی ممدوح است به دلالت التزام از اقوال صریح پیشین است بر کمترین تقدیر.والا بر تقدیر نیک او با الفاظی که قریب از صراحت است ممدوح است .

طرف من الأنباء والمناقب،تحقیق قیس العطار ج: ۱ ص: ۸۰

علامه مجلسی ﴿رَحِمَهُ الله﴾ در مورد کتاب عیسی بن المستفاد میگوید ”  معتبر أخذه من کتاب الوصیه  لعیسى بن المستفاد وهو من الأصول المعتبره ”

ترجمه: حدیث معتبر است،آن را از کتاب الوصیه عیسۍ بن المستفاد گرفته وآن از اصول معتبر است

مرآه العقول ج: ۳ ص: ۱۹۳

در نتیجه :
1⃣ جرح های وارد بر عیسی مردود است
2⃣ از عبارت شیخ نجاشی توثیق استفاده میشود
3⃣ علما بر کتاب عیسی بن المستفاد اعتماد کردند.

وَالحَمْدُلله